چک لیست بخش دیالیز

چک‌لیست تخصصی و ده‌سوالی برای ارزیابی سیستماتیک یک بیمار در بخش دیالیز ارائه می‌شود. این چک‌لیست برای استفاده توسط پرسنل مجرب (پرستاران و پزشکان دیالیز) طراحی شده و هدف آن تضمین ایمنی بیمار و اثربخشی درمان در هر جلسه دیالیز است.

 

---

 

چک‌لیست تخصصی بخش دیالیز (ده سوال کلیدی)

 

این چک‌لیست به سه مرحله تقسیم می‌شود: قبل از دیالیز، حین دیالیز و پس از دیالیز.

 

الف) قبل از شروع دیالیز (Pre-Dialysis Assessment)

 

سوال ۱: ارزیابی وضعیت حیاتی و همودینامیک

 

· ✅ علائم حیاتی: فشار خون (BP)، ضربان قلب (HR)، دمای بدن و اشباع اکسیژن (SpO₂) چقدر است؟ آیا بیمار از نظر فشار خون پایین (هایپوتنشن) یا تب وضعیت ناپایداری دارد؟

· ✅ وزن بیمار: وزن بیمار امروز چقدر است و در مقایسه با وزن خشک (Dry Weight) هدف، چه میزان افزایش وزن (Interdialytic Weight Gain) داشته است؟ (هدف معمول: کمتر از ۲-۳ کیلوگرم).

 

سوال ۲: ارزیابی دسترسی عروقی (Vascular Access)

 

· ✅ فیستول/گرافت: آیا "سوفل" (Bruit) با استتوسکوپ شنیده و "لرزش" (Thrill) با لمس حس می‌شود؟ آیا قرمزی، گرمی، تورم، درد یا ترشح در اطراف آن وجود دارد؟

· ✅ کاتتر: پانسمان کاتتر تمیز و خشک است؟ آیا هیچ نشانه‌ای از عفونت در محل ورود کاتتر وجود ندارد؟

 

سوال ۳: ارزیابی بالینی کلی

 

· ✅ آیا بیمار علائم اورمی (خارش، تهوع)، ادم شدید (ورم اندام‌ها یا ادم ریوی)، یا هایپرکالمی (ضعف عضلانی، بی‌حسی) دارد؟

· ✅ آیا بیمار اخیراً دچار درد قفسه سینه، تنگی نفس یا تپش قلب شده است؟

 

سوال ۴: بررسی پارامترهای نسخه دیالیز و آزمایشات

 

· ✅ آیا نسخه دیالیز امروز (مدت زمان، هدف UF، هپارین) با شرایط بیمار تطابق دارد؟

· ✅ آیا نتایج آخرین آزمایشات (مخصوصاً پتاسیم و هموگلوبین) بررسی شده است؟

 

ب) حین دیالیز (Intra-Dialysis Monitoring)

 

سوال ۵: مونیتورینگ مداوم علائم حیاتی

 

· ✅ فشار خون و ضربان قلب هر ۳۰-۶۰ دقیقه چک شده است؟ (به ویژه در بیماران مستعد هایپوتنشن).

· ✅ آیا بیمار علائم افت فشار (سرگیجه، تهوع، تعریق) یا کرامپ عضلانی نشان می‌دهد؟

 

سوال ۶: پایش دستگاه دیالیز

 

· ✅ سرعت خون (Blood Flow Rate) و سرعت دیالیزات (Dialysate Flow Rate) مطابق نسخه تنظیم است؟

· ✅ UF Rate (میزان آب‌کشی) محاسبه‌شده و توسط دستگاه تنظیم شده است؟ آیا فشار وریدی (Venous Pressure) و شریانی (Arterial Pressure) در محدوده نرمال هستند؟

 

سوال ۷: مشاهده واکنش بیمار

 

· ✅ آیا بیمار از هرگونه عارضه حین دیالیز (Hypotension, Cramping, Anaphylactoid Reaction) شاکی است؟

· ✅ آیا بیمار از سردرد، درد قفسه سینه یا تنگی نفس شکایت دارد؟

 

ج) پس از اتمام دیالیز (Post-Dialysis Assessment)

 

سوال ۸: ارزیابی نهایی و جداسازی دسترسی عروقی

 

· ✅ علائم حیاتی نهایی ثبت شده است؟ فشار خون پایانی باید قابل قبول باشد.

· ✅ خونریزی از محل سوزن‌زدن (در فیستول/گرافت) پس از فشردن صحیح، کاملاً بند آمده است؟ (زمان بند آمدن خون معمولاً ۱۰-۲۰ دقیقه است).

· ✅ در مورد کاتتر، آیا پانسمان استریل و محکم انجام شده است؟

 

سوال ۹: ارزیابی اثربخشی جلسه (Dialysis Adequacy)

 

· ✅ آیا بیمار احساس بهبودی و سبکی نسبی کرده است؟ (حذف علائم اورمی و overload مایعات).

· ✅ Urea Reduction Ratio (URR) یا Kt/V برای این جلسه محاسبه شده است؟ (این پارامترهای عددی، میزان کفایت دیالیز را اندازه‌گیری می‌کنند).

 

سوال ۱۰: آموزش به بیمار و برنامه‌ریزی برای جلسه بعد

 

· ✅ به بیمار در مورد محدودیت مایعات، رژیم غذایی و مراقبت از دسترسی عروقی یادآوری شده است؟

· ✅ زمان و تاریخ جلسه بعدی دیالیز به بیمار اطلاع‌رسانی شده است؟

· ✅ در صورت بروز هرگونه مشکل (مانند از بین رفتن لرزش فیستول، تب، علائم عفونت) به بیمار تأکید شده که فوراً با بخش دیالیز تماس بگیرد؟

 

---

 

نکته پایانی برای پرسنل

 

این چک‌لیست یک راهنمای ساختاریافته است، اما قضاوت بالینی و تجربه شما همیشه حرف اول را می‌زند. هر بیمار منحصر به فرد است و ممکن است نیاز به توجه و مداخله خاص خود را داشته باشد. این چک‌لیست به منظور استانداردسازی مراقبت و پیشگیری از خطا طراحی شده است.