مفاهیم اقتصاد کلان

 این مفاهیم کلیدی اقتصاد کلان را برای شما دسته‌بندی و توضیح می‌دهیم تا درک بهتری از ساختار این دانش داشته باشید. این مفاهیم اساس تحلیل‌های کلان اقتصادی هستند.

 

دسته‌بندی: مفاهیم پایه و اندازه‌گیری

 

1. تولید ناخالص داخلی (GDP) - ارزش کل کالاها و خدمات نهایی تولیدشده در یک کشور در دوره زمانی مشخص

2. تولید ناخالص ملی (GNP) - GDP به علاوه درآمد عوامل تولید از خارج منهای درآمد عوامل خارجی در داخل

3. رشد اقتصادی - افزایش کمی تولید کالاها و خدمات در یک اقتصاد

4. تولید ناخالص داخلی سرانه - GDP تقسیم بر جمعیت (معیار متوسط رفاه)

5. تولید ناخالص داخلی واقعی - GDP با حذف اثر تورم

6. تولید ناخالص داخلی اسمی - GDP با قیمت‌های جاری

7. شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) - معیار سبد ثابت کالاهای مصرفی

8. شاخص ضمنی GDP (GDP Deflator) - شاخص قیمت تمام کالاها و خدمات تولیدشده

9. تورم - افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در طول زمان

10. رکود تورمی (Stagflation) - ترکیب تورم بالا با رکود اقتصادی و بیکاری

 

دسته‌بندی: بازار کار و اشتغال

 

1. نرخ بیکاری - درصد نیروی کاری که شاغل نیست اما فعالانه در جستجوی کار است

2. نرخ مشارکت نیروی کار - درصد جمعیت در سن کار که شاغل یا در جستجوی کار هستند

3. بیکاری اصطکاکی - بیکاری کوتاه‌مدت ناشی از تغییر شغل یا ورود به بازار کار

4. بیکاری ساختاری - عدم تطابق مهارت‌های کارگران با نیازهای بازار کار

5. بیکاری ادواری (سیکلی) - ناشی از کاهش تقاضا در رکود اقتصادی

6. نرخ طبیعی بیکاری - نرخ بیکاری در وضعیت اشتغال کامل (مجموع بیکاری اصطکاکی و ساختاری)

 

دسته‌بندی: پول و بانکداری

 

1. عرضه پول (M1, M2, M3) - حجم نقدینگی در اقتصاد

2. نرخ بهره اسمی - نرخ بهره بدون تعدیل تورم

3. نرخ بهره واقعی - نرخ بهره اسمی منهای تورم

4. پایه پولی (Monetary Base) - اسکناس و مسکوک در دست مردم به اضافه ذخایر بانک‌ها نزد بانک مرکزی

5. ضریب فزاینده پولی - نسبتی که نشان می‌دهد سیستم بانکی چقدر می‌تواند از پایه پولی، پول ایجاد کند

6. سیاست انبساطی پولی - افزایش عرضه پول برای تحریک اقتصاد

7. سیاست انقباضی پولی - کاهش عرضه پول برای کنترل تورم

 

دسته‌بندی: بخش مالی و بودجه

 

1. کسری بودجه دولت - وقتی مخارج دولت از درآمدهای آن بیشتر شود

2. مازاد بودجه - وقتی درآمدهای دولت از مخارج آن بیشتر شود

3. بدهی عمومی - انباشت کسری بودجه‌های سالانه

4. مالیات تصاعدی - نرخ مالیات با افزایش درآمد افزایش می‌یابد

5. سیاست مالی انبساطی - افزایش مخارج دولت یا کاهش مالیات‌ها

6. سیاست مالی انقباضی - کاهش مخارج دولت یا افزایش مالیات‌ها

7. اثر خارجی‌سازی بدهی (Crowding Out) - وقتی استقراض دولت باعث کاهش سرمایه‌گذاری خصوصی می‌شود

 

دسته‌بندی: تجارت و اقتصاد بین‌الملل

 

1. تراز پرداخت‌ها - ثبت کلیه معاملات اقتصادی یک کشور با سایر کشورها

2. حساب جاری - بخشی از تراز پرداخت‌ها شامل تجارت کالا و خدمات

3. حساب سرمایه و مالی - جریان سرمایه‌گذاری‌های خارجی

4. نرخ ارز واقعی - قدرت خرید نسبی پول ملی در مقایسه با پول خارجی

5. نرخ ارز اسمی - قیمت یک واحد پول خارجی بر حسب پول داخلی

6. تورم وارداتی - تورم ناشی از افزایش قیمت کالاهای وارداتی

 

دسته‌بندی: نظریه‌ها و مدل‌ها

 

1. تقاضای کل (AD) - مجموع مصرف، سرمایه‌گذاری، مخارج دولت و صادرات خالص

2. عرضه کل (AS) - کل کالاها و خدمات تولیدشده در اقتصاد در سطح قیمت معین

3. چرخه تجاری - نوسانات ادواری در فعالیت اقتصادی (رونق، رکود، بحران، بهبودی)

4. بهره‌وری کل عوامل تولید - کارایی استفاده از تمام نهاده‌ها در فرآیند تولید

 

نکات کلیدی برای درک بهتر:

 

· این مفاهیم در چهارچوب مدل تقاضای کل-عرضه کل (AD-AS) تحلیل می‌شوند

· بانک مرکزی از طریق ابزارهای پولی (نرخ بهره، ذخایر قانونی، عملیات بازار باز) بر اقتصاد اثر می‌گذارد

· دولت از طریق سیاست مالی (مالیات و مخارج) بر اقتصاد تأثیر می‌گذارد

· عوامل مؤثر بر رشد بلندمدت: سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی، تکنولوژی، نهادها

 

این چهل مفهوم، بنیان درک تحولات اقتصادی کشورها، سیاست‌گذاری اقتصادی و تحلیل روندهای کلان را تشکیل می‌دهند.